Tarih, Talat Paşa'ya haksızlık etse, yazık olurdu. Edemedi, edemezdi. Çünkü Talat Paşa, Kurtuluş Savaşı'mızın 1914-1918 döneminin en önemli simasıydı. Talat Paşa'da, bütün devrimciler gibi yenilgiyi kabul etmemiştir ve Anadolu'daki Devrimci Hükümet'in yanındadır. İşte Talat Paşa'nın şehit edilmesinin asıl nedeni budur. Talat Paşa'ya yöneltilen soykırımıcı suçlaması da, bizim devrimci tarimizi hedef alan bir büyük suçlamadır. Emperyalizmin, Ermeni katliamı konusundaki haksızlığı, belki de kendisini en çarpıcı biçimde Talat Paşa Cinayeti Davası'nda göstermiştir. Tehleryan denen kişi, Talat Paşa'yı tabancayla katleder. Sanık yakalanır. Kanıtlar kesindir; katil suçunu itiraf etmektedir. Ama ceza yargılamasında en az merak edilen konu, Tehleryan'ın işlediği suçtur. Tehleryan sanık sandalyesinden kaldırılır; oraya Jöntürk Devrimciliği oturtulur. Türkiye'nin emperyalizme karşı savaşı yargılanır. O nedenle Berlin'deki Talat Paşa cinayeti davası, bir Türkiye davasıdır. Emperyalizme karşı iki yüz yıldır savaşan bir tarihin, çağımızın ilk Kurtuluş Savaşı'nı veren bir milletin göze alması gereken bedeller vardır. Bu da başı dik tutmanın faturasına dahildir. Birinci Dünya Savaşı'nın şehitleri bir bedeldir. Ermenilerin çektikleri dahil, yaşanan büyük acılar da bir bedeldir. 47 yaşında Berlin'de şehit edilen koca devrimci Talat Paşa da bir bedeldir. Doğu Perinçek