Birdenbire fabrika çanının keskin çığlığı işitildi. Cebimden işçi kasketini çıkardım, alnımı örtene dek kafama geçirdim. Fabrikadaki işçi yığınının kaynaşması burdan duyuluyordu. Yerimden kalktım ve koşarak yolun karşısına geçtim. Kapıdan akın akın işçi kalabalığı çıkmaya başladığında tramvay yoluna çoktan varmıştım. Bir taşın üzerine sıçradım ve olanca sesimle bağırdım: ‘Yoldaşlar!’ Bir kez daha bağırdım: ‘Yoldaşlar!’ Üç yüz-dört yüz kadar işçi toplanmıştı, avludan da sürekli yenileri geliyordu. Rusya’da 1905 Devrimi yenilmiş, ağır gericilik ve suskunluk yılları başlamıştır. Ülke, çarlık çizmeleri altında karanlık bir hapishane görünümündedir. İşçi hareketi bastırılmış, devrimci örgütler büyük ölçüde dağıtılmış, aydınlar kitle halinde devrimden uzaklaşmıştır. Siyasal baskıların yanı sıra büyük tasfiyeci dalgaya göğüs germeye çalışan Bolşevikler de iç sorunlarıyla kan kaybetmektedirler. Ama işçi kitleleri için için kaynamaktadır. Ve onların zihninde 1905 Devrimi’nin sıcak anılarını canlandırmak için uğraşan Bolşevikler vardır. Sürgünden kaçıp Moskova’ya geldikten sonra ilk fabrika konuşmasını yapan Pavel de bunlardan biridir. Kavganın Şafağı, devrimin yenilginin küllerinden yeniden dirilişinin romanıdır. Okuyun; benzer bir gericilik döneminden geçmiş bir ülkenin insanları olarak size de yeterince tanıdık gelecektir. Devrimin yenilgisinin ardından gelen ağır gericilik ve suskunluk yıllarından sonra Bolşeviklerin başlattığı fabrika konuşmalarından birine böyle başlar Pavel. Sürüldüğü uzak bir sınır bölgesinden uzun ve zahmetli bir kaçışla Moskova’ya varmış ve parti çalışmasına katılmıştır.