Bir aşk kütüğü yakılıp Anadolu'ya bırakıldı ... Anadolu toprağının macerasını, Hacı Bayram için söylenmiş bu sözden daha güzel ne anlatabilir. Yüzyıllardır Horasan'dan başlayarak büyüye büyüye gelen o ateş-i aşkı Mevlana, Yunus, Hacı Bektaş ve elinizdeki eserin konusu Hacı Bayram ve niceleri büyüte büyüte Anadolu toprağını hem ısıttılar hem de ışıttılar. Tanpınar'ın ifadesiyle bu toprağın içinde yetişen saf bir köylü çocuğu... muhacir bir kuş gibi... insanlara çok başka bir hakikatin sırrını açtı. Bu hakikat kendini sevgide tamamlayan ruhun... kendi derinliklerinde Allah'ı bulan bir murakabenin hakikati idi. Bütün bir Anadolu toprağını iyileştiren, ruhların iç düzenini bir mimari ahengiyle yeniden kuran O'dur. Öyle ki öğrencisi Akşemseddin'le, İstanbul'un fethine giden yolları açan da O. İnsanın en iç oluşumundan başlayarak, en dışa doğru gelişerek kentler medeniyetler kurmasını iki mısra ile bu kadar açık ve net anlatan pek azdır: